Fig. groen; enkel waarnemen vs. rood; omgang vanuit gewoonte is er al snel
Dit artikel als een verkenning rondom het fenomeen van ‘de waarnemer’ in ons. Iedereen neemt waar en dat doen we op verschillende manieren, echter onze waarnemer is daar altijd ook bij. Wie of wat is ‘de waarnemer’ in ons en hoe komt het dat ‘open of direct’ waarnemen niet altijd zo eenvoudig blijkt. In het vervolg wordt hierover -enigszins kort- op ingegaan.
De Waarnemer
Voor deze verkenning wordt de volgende definitie voor ‘de waarnemer’ gehanteerd: onze interne, neutrale en oordeelvrije waarneming die enkel waarneemt wat er is, zonder enige interpretatie. Dit wordt ook wel ‘de directe waarneming’ genoemd.
Waarnemen
We nemen de gehele dag waar via onze zintuigen en op basis daarvan zullen we interpreteren wat dit met ons doet en wat dat voor ons betekent. Om vervolgens al dan niet in actie komen. We kunnen onze waarnemingen onder andere interpreteren en we kunnen ze negeren, dit is situatie- en persoonsafhankelijk. Soms nemen we enkel waar wat er is -de directe waarnemer- en soms interpreteren we onze waarneming. Voor ons dagelijks leven zijn onze interpretaties meestal behulpzaam. Voor de persoonlijk lastige situaties (veelal met emotionele lading) schieten onze interpretaties nogal eens tekort en hebben we onze directe waarnemer nodig.
Belang van
Het belang van De Waarnemer in ons is divers en situatie afhankelijk. Zo blijkt dat bij -persoonlijk als lastig ervaren situaties- onze interpretaties er nogal eens naast zitten, er is meer aan de hand dan we denken. Of we hebben meer tijd nodig om te ontdekken wat een situatie voor ons betekent. Om te ontdekken wat er -meer of precies- aan de hand is hebben we ‘de waarnemer’ in ons nodig, vanwege de kwaliteit van een neutrale, open en/of oordeelvrije waarneming. We kunnen dan -voorbij onze interpretatie- kijken naar een lastig ervaring, om van hieruit te ontdekken wat deze eventueel aanraakt in ons. Bijvoorbeeld oude pijn of ervaring uit eerdere relaties en/of met onze opvoeders. Om vervolgens te verkennen wat we graag zouden willen en wat onze meest passende reactie zal zijn. Ook het besef van onze interne waarnemer kan op zich al een verademing zijn.
Gewoonte
Het hebben van gewoontes biedt ons gemak, zo hoeven we niet steeds opnieuw te oriënteren en na te denken over regelmatig terugkerende situaties. Prima dus, totdat blijkt dat onze gewoonte niet kan bieden wat voor ons ‘gemak of souplesse’ is. Denk hierbij aan ontmoetingen met mensen waarbij we ons bijvoorbeeld: automatisch terughouden, of als het ware verdwijnen, of dat we ons geïrriteerd voelen. Belangrijk hierbij is dat we onszelf eigenlijk niet goed begrijpen; het zou rationeel gezien niet nodig zijn en het gebeurt toch. Dan kan het opzoeken van onze waarnemer een mogelijke oplossing bieden.
Waarnemer opzoeken
Juist als het lastig is, blijkt de toegang tot onze waarnemer niet zo eenvoudig. Zo zijn er veel gedachten, zijn we geraakt, of emotioneel en er is onvoldoende interne stilte -om te kunnen verkennen wat er is. Dit maakt het ‘verkennen’ wellicht wat problematisch doch niet onmogelijk, namelijk door alsnog te zorgen voor wat er mist! Dit kan op het moment zelf, echter dat zal bij innerlijke onrust meestal op een later moment zijn. Hebben we onze interne stilte weer gevonden, dan kunnen we weer toegang krijgen tot onze waarnemer en nagaan: wat gebeurt er en waar gaat dit over?
Ingangen
Er zijn verschillende mogelijkheden om bewuster af te stemmen op onze interne waarnemer. Zoals bijvoorbeeld: reflectie, meditatie, retraite, delen met iemand die echt luistert, vertragen, gerichte ontspanning, enz. Waar we dan op gericht zijn is stiller worden. Vanuit onze interne stilte kunnen we weer bij onze waarnemer en kunnen we ‘open of direct’ observeren wat er is. Doordat we niet automatisch in onze gewoontes ‘schieten’ van onder andere: interpreteren, oordelen, inpassen, ideeën, normen/waarden, overtuigingen en/of psychologische projecties.
Resumé
Toegang tot onze waarnemer en het besef dat die er is, kan ons helpen om met onze lastige situaties om te gaan; op het moment zelf en/of door er op een later moment naar terug te kunnen kijken. Ook het besef hiervan kan als verademing worden ervaren. Verder kunnen we ontdekken wat de oorsprong is van onze gewoonte en deze -waar gewenst- aanpassen. We zijn soms net computers die doen wat ze ‘moeten’ doen, en ook wij hebben de mogelijkheid om onze programma’s aan te passen. Soms is het aanpassen, hoe spijtig ook, echter minder simpel dan het lijkt.
Karel van Nimwegen is werkzaam als Psychosociaal therapeut (Gestalt, Somatic Experiencing) en Coach bij hartsupport.nl en loopbaansupport.nl. De artikelen, blogs brengen veelal een beperkte doch zinvol geachte en of uitdagende toelichting van bepaalde psychosociale onderwerpen onder de aandacht, waarbij therapie en/of coaching perspectief kan bieden. Feedback is welkom.
meer info zie: www.hartsupport.nl